Historia gry w golfa

Tweet

Większość współczesnych dyscyplin sportowych ma swoje korzenie w grach rozgrywanych tysiące lat temu – nie inaczej jest z golfem. Wiele sportów osiągnęło mniej więcej współczesną formę w ostatnich 200 latach – w tym aspekcie golf się już nieco różni.

Początki gry

Początków golfa można się doszukiwać już w starożytnych czasach, a jego zbliżonej formy do współczesnej już w XV wieku. Ówcześni królowie Szkocji zakazali tej gry sądząc, że jej popularność zakłóci ćwiczenia wojskowe. Jednakże król Jakub IV zakochał się w golfie i na początku XVI wieku, w krótkim okresie pokoju pomiędzy Szkocją a Anglią, gra ta stała bardzo popularna w obu krajach. W czasie kolejnej wojny straciła nieco na znaczeniu, jednak kiedy Jakub IV zasiadł na angielskim tronie, to na dobre rozpowszechnił ją w Anglii.

Na rozwój golfa znacznie wpłynęła jego popularność wśród elit rządzących. Często w niego grywała Maria I Stuart, a chłopców, którzy nosili jej kije nazywała „cadets”. Wierzy się, że stąd wzięła się potoczna nazwa „caddie”, oznaczająca osobę, pomagającą nosić golfiście jego ekwipunek. Z kolei Jakub II Stuart zorganizował pierwszy międzynarodowy mecz pomiędzy Anglią a Szkocją.

W obu krajach sport ten zyskiwał na popularności także w innych klasach społecznych. Jednakże wtedy golf nie miał jeszcze tak jasno ustalonych zasad, jak ma to miejsce teraz. Nie istniały jednoznaczne wytyczne chociażby co do liczby dołków. Pojawiały się jednak oficjalne pola golfowe, np. Gosford, Blackheath czy St. Andrew i były często użytkowane przez wyższe klasy i magnaterię. Blackheat zostało założone na początku XVII wieku, natomiast St. Andrews w 1754 r.  Gracze z niższych klas grywali na otwartych terenach. Wczesne zdjęcia pokazują mężczyzn grających w golfa wśród stada owiec.

Wczesny sprzęt

Największą przeszkodą do gry dla ludzi z niższych klas była cena piłeczki golfowej. Wczesne piłki były robione z piór i skóry. Wiązało się to wówczas z dużymi nakładami pracy i jeden człowiek mógł dziennie zrobić zazwyczaj maksymalnie pięć takich piłeczek. Z tego powodu osiągały one relatywnie wysokie ceny. Produkcja stała się tańsza w połowie XVIII wieku, ale wciąż kosztowała za dużo, by mógł się to stać powszechny sport dla niższych klas.

Pierwsze kije golfowe były wykonane z podobnych materiałów do współczesnych: z drewna i żelaza. Największa różnica w porównaniu do współczesnych czasów tyczyła się sposobu użytkowania. Początkowo irony używano tylko do uderzeń z bardzo trudnych miejsc.

Kluby golfowe

Z upływem czasu rozwijała się wokół golfa aura ekskluzywności. Duży wpływ na taki stan rzeczy miało powoływanie klubów golfowych. W 1744 r., grupa golfistów (nazywająca siebie „Gentlemen of Honour”) utworzyła Company of Gentlemen Golfers. Obecnie znane jako Honourable Company of Edinburgh Golfers. Uważa się, że jest to najstarszy klub golfowy na świecie. Honourable Company ustanowiło też szereg zasad dla golfa, które zostały wykorzystane przez Royal and Ancient Club of St. Andrews. Innymi wczesnymi klubami były Edinburgh Burgess Golfing Society (1773), Musselburgh(1774), Bruntsfield Links Golf Club (1787) czy Glasgow Club (1787).

Wszystkie z nich zostały założone w Szkocji. Są to wyjątki, gdyż większość ważnych klubów powstała w XIX wieku. Co ciekawe, żaden klub golfowy nie został sformowany poza Szkocją do 1787 r., kiedy to założono Honourable Company of Golfers w Blackheath. Do 1850 r. w Wielkiej Brytanii funkcjonowało około 35 klubów golfowych. W 1856 r. powstał pierwszy klub spoza UK. Miało to miejsce w Pau, we Francji, chociaż w rzeczywistości został on zapoczątkowany przez szkockich żołnierzy.

XIX wiek: golf nabiera współczesnej formy

XIX wiek jest uważany za okres, kiedy to zaczął się pojawiać golf we współczesnej formie. Najpierw miały miejsce zmiany dotyczące sprzętu. Do 1848 r. piłeczki, jak wcześniej wspomniano, wykonywane były głównie z piór i skóry. Wtedy to Adam Paterson zaproponował tzw. piłeczki „guttie”, wykonane z gumiastego soku tropikalnego drzewa Gutta. Były one znacznie tańsze w produkcji niż poprzedniczki i szybko stały się powszechnie używane. Dodatkowo „gutties” o wiele łatwiej można było naprawiać.

Początkowo piłeczki te były gładkie, przez co nie osiągały tak dalekich dystansów jak ich skórzano-pierzaste odpowiedniki. Jednakże w latach 80. XIX wieku zaczęto wpływać na ich powierzchnię, aby mogły dalej latać. Pod koniec XIX wieku wielu firm używało form do produkcji piłeczek, dzięki czemu były bardziej przystępne. Kiedy przedsiębiorstwa typu Dunlop rozpoczęły masową, zaczął zanikać biznes ręcznego wykonywania piłeczek golfowych. Opisane zmiany znacznie wpłynęły na kije. Zaczęto częściej wykorzystywać irony i wykonywano mocniejsze drewna.

Ważnymi postaciami tamtego okresu byli Allan Robertson oraz Tom Morris. Obaj panowie zarówno tworzyli piłeczki, jak i grali w golfa. Robertson i Morris pracowali w tym samym sklepie, zanim wojna o piłeczki skończyła ich partnerstwo. Robertson był gorącym zwolennikiem piłek z piórami, z kolei Morris preferował „gutties”. Robertson był pierwszym graczem, który przełamał wynik 80 na polu Old Course at St. Andrews, wykorzystując swoje ulubione piłeczki. Jednakże Morris zrezygnował ze współpracy i otworzył własny sklep, który funkcjonuje po dzień dzisiejszy.

W pierwszej połowie XIX wieku golf był wciąż dość nieformalną grą. W zasadzie nie istniał podział pomiędzy amatorami a profesjonalistami. Z nadejściem 1860 r. zmieniła się organizacja meczów. Wtedy to rozegrane zostały pierwsze zawody Open Championship. Turniej ten z biegiem lat się rozwijał, a w 1864 ufundowano już pierwszą pieniężną nagrodę dla zwycięzcy – 6 funtów.

Golf w Stanach Zjednoczonych

Szacuje się, że golf do USA przybył w końcówce XVII wieku, początkowo do północno-wschodnich stanów. W pierwszych kilkudziesięciu latach nie miał zbyt dobrych warunków do zyskiwania popularności. Stany Zjednoczone zajęte były rozbudową, a następnie wojną secesyjną. Bardziej powszechnymi sportami były wyścigi konne, boks i potem baseball. W zasadzie to w Kanadzie golf prężniej się rozwijał i w 1873 roku powstał tam klub Royal Montreal Golf Club.

W USA pierwsze pole golfowe zbudowano w 1888 roku. John Reid, przesiedlony Szkot, zamówił zestaw kijów golfowych od Toma Morrisa z St. Andrews i zebrał kilku znajomych, aby zrobić trzy dołki na krowim pastwisku w Yonkers. Uważane jest to za pierwsze pole golfowe w Stanach Zjednoczonych. Następnie sformowano tam St. Andrews Club of Yonkers, pierwszy golfowy klub w USA. Rok później grupa Anglików założyła Middlesboro Club w Kentucky, a do 1889 roku w Stanach Zjednoczonych było już 9 kolejnych pól golfowych. Kluczowym miejscem rozwoju golfa w USA okazało się Chicago, w którego okolicach do 1900 r. znajdowało się już 26 pól golfowych.

Pod koniec XIX wieku sport ten zyskiwał coraz większą popularność. W grudniu 1894 r. przedstawiciele klubów golfowych z Yonkers, Brookline, Newport, Southampton i Chicago spotkali się, aby utworzyć Amateur Golf Associaton of the United States, przekształconą następnie w U.S. Golf Association (USGA). Pierwszym prezydentem był Theodore Havemeyer z Newport. Wkrótce zorganizowano pierwsze zawody.

Wczesne gwiazdy golfa

Na przełomie wieków popularność golfa cały czas wzrastała. Najjaśniejszą gwiazdą tego sportu był wówczas Harry Vardon z Anglii, urodzony w 1870 r. w Jersey. Vardon zwyciężył w Open Championship sześciokrotnie w latach 1896-1914, stając się najbardziej utytułowanym Brytyjczykiem. Jego największymi rywalami byli J.H. Taylor oraz James Braid, którzy wygrywali OC pięciokrotnie. Zdominowali oni wtedy praktycznie całkowicie tamte rozgrywki. W latach 1894-1914, w 21 zawodach British Open, ci trzej panowie zwyciężali w sumie 16 razy. Sława Vardona nie ograniczyła się tylko do Wielkiej Brytanii. Grywał on także w Stanach Zjednoczonych, gdzie w 1900 r. zwyciężył w U.S. Open Championship. Brytyjczyk miał duży wpływ na amerykańskich golfistów, którzy wzorowali się na jego stylu. Professional Golfer’s Association (PGA) co roku przyznaje Vardon Trophy, które przeznaczone jest dla golfisty z najniższym średnim wynikiem podczas PGA Tour.

W USA, pomimo sławy Vardona, największym wygranym tamtych czasów był Willie Anderson, kolejny przesiedlony Szkot. Aczkolwiek nie zyskał on takiej popularności, głównie z powodu swojego introwertycznego charakteru. Nie przeszkadzało mu to jednak w wygrywaniu. Anderson zwyciężył w U.S. Open czterokrotnie, w tym trzy razy z rzędu w latach 1903-1905. Żadnemu innemu golfiście ta sztuka nie powiodła się do tej pory.

Francis Ouimet i U.S. Open w 1913 r.

W 1913 r. U.S. Open rozgrywane było na The Country Club in Brookline, jednym z najwcześniejszych amerykańskich pól golfowych. Na zawodach pojawił się Harry Vardon i przez wielu uważany był za głównego faworyta. Za jego głównego rywala postrzegany był Brit Ted Ray. Nikt nie zwracał uwagi na Francis Ouimeta. Do czasu…
Ouimet był wówczas 20-letnim amatorem, który jeszcze nie tak dawno pełnił funkcję caddie. Młody golfista zachwycał podczas tego turnieju i po rozegraniu rundy play-off ostatecznie pozostawił w pokonanym polu Vardona oraz Ray’a. Wiadomość o jego zwycięstwie szybko się rozeszła i zwiększyła popularność golfa.

Następnie Ouimet wygrał w Amateur Championships oraz French Amateur Championship. Pojawił się również w amerykańskiej drużynie w nowoutworzonym turnieju Walker Cup w 1922 r., w którym to mierzyły się ze sobą reprezentacje Stanów Zjednoczonych oraz Wielkiej Brytanii. Ouimet uczestniczył we wszystkich Walker Cup od 1922 r. do 1949 r., będąc kapitanem od 1936 r. W 1951 r. został mianowany kapitanem Royal and Ancient Golf Club of St. Andrews w Szkocji, będąc pierwszym człowiekiem spoza Wielkiej Brytanii, który doświadczył tego honoru.

Golf amatorski

Amatorski golf w Stanach Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii cieszył się bardzo dużą popularnością, a zawody przyciągały bardzo wielu widzów. W Wielkiej Brytanii początkowo dominował John Ball, który wygrał w British Amateur Championship osiem razy. Co ciekawe, Ball nigdy nie wygrał dwa razy z rzędu. Został też pierwszym golfistą, który zwyciężył zarówno w Amateur, jak i Open Championship. Z kolei Harold Hilton został pierwszym Brytyjczykiem, który wygrał w British i U.S. Amateur Championships.

W Stanach Zjednoczonych pierwszą amatorską gwiazdą został Walter Travis. Był on Australijczykiem, który przeprowadził się do USA jako dziecko i zwyciężył w U.S. Amateur Championship w 1900 r., a następnie wygrywał jeszcze dwukrotnie. Został też pierwszym Amerykaninem, który odniósł zwycięstwo w British Amateur Open, dokonując tej sztuki w 1904 roku. Jego następcą był Jerome Travers, który w latach 1907-1913 wygrywał U.S. Amateur Championship czterokrotnie. Był też jednym z pierwszych amatorskich zwycięzców U.S. Open.

Najsłynniejszym amatorem pierwszej połowy XX wieku (i jednych z największych wszechczasów) był Bobby Jones. Spośród siedmiu zawodów U.S. Amateur Championships w latach 1924-1930, on zwyciężał pięciokrotnie. Największego wyczynu (dotąd niepowtórzonego) dokonał w 1930 roku. Bobby Jones wygrał wtedy U.S. Open, British Open, U.S. Amateur Championship oraz British Amateur Championship.

Golf profesjonalny

W 1916 roku, w miarę rozwoju tenisa w USA, gracze zgłaszali zapotrzebowanie na utworzenie ciała organizacyjnego, które zarządzałoby rozgrywkami. Amatorzy mieli USGA, Brytyjczycy mieli R&A, więc profesjonalni Amerykanie także chcieli mieć swoją organizację. W ten sposób narodziło się Professional Golfer’s Association of America. Siedem miesięcy później rozegrane zostały pierwsze PGA Championship na polu w Bronxville, gdzie nagrodą dla zwycięzcy było 2,5 tys. dolarów.

Wczesną gwiazdą PGA był bez wątpienia Walter Hagen. Podczas gdy Bobby Jones zdominował rozgrywki amatorskie, tak Hagen rządził w golfie profesjonalnym w Stanach Zjednoczonych. Podczas swojej kariery zdobył 11 profesjonalnych tytułów: dwa razy U.S. Open, cztery razy British Open oraz pięciokrotnie PGA Championship. Cztery z tych zwycięstw miały miejsce rok po roku w latach 1924-1927. Żaden inny golfista nie powtórzył dotąd tej sztuki – maksymalnie udawało się wygrywać dwa razy z rzędu. Przez całą karierę Hagen zarobił około 1 mln dolarów za same nagrody pieniężne.

Zmiany w grze

Zakończenie kariery w 1930 r. przez Bobby’ego Jonesa zapoczątkowało w golfie nową erę. Sprzęt stawał się coraz lepszy, co przekładało się na doskonalsze wyniki. Kończyło się także przeplatanie amatorów z profesjonalistami. Po zwycięstwie Jonesa w 1930 r. w U.S. Open, już tylko jeden raz turniej ten został wygrany przez amatora (był to Johnny Goodman w 1933 r.). W zawodach pojawiały się coraz większe nagrody pieniężne i amatorzy tylko jak osiągali odpowiedni poziom, przechodzili na zawodowstwo.

W 1934 powstał także kolejny turniej – Masters (początkowo nazwany Augusta National Invitation Tournament). Pierwszym jego zwycięzcą został Horton Smith. Szybko Masters Tournament stało się jednymi z najważniejszych golfowych zawodów. Zmieniła się też klasyfikacja czterech głównych turniejów. Do tej pory należały do nich British Open, U.S. Open oraz British i U.S. Amateur Championships. Amatorskie rozgrywki zniknęły z tego grona, a ich miejsce zajęły PGA Championship oraz Masters.

W latach 30. XX wieku nie pojawiła się żadna postać, znacząco wybijająca się ponad innych golfistów. Wciąż były gwiazdy, ale nie dominowały one rozgrywek tak, jak miało to miejsce w przeszłości. Zmieniło się to w 1940 r., kiedy zwyciężać zaczął Ben Hogan. Wygrał on czterokrotnie U.S. Open, dwukrotnie Masters Tournament i PGA Championship oraz jeden raz British Open. W 1953 roku był najlepszy w Masters, U.S. Open i British Open, co jest jednym z największych osiągnięć w historii golfa.
W tym czasie pojawiła się kolejna gwiazda – Byron Nelson. W 1945 roku wygrał 18 zawodów, co jest niepobitym rekordem. Zarobił tym samym w 12 miesięcy 63 tys. dolarów, czego wcześniej nikomu nie udało się dokonać.

Warto wspomnieć także o Samie Snead. Wygrał trzy razy PGA Championships, Masters oraz British Open, ale ani razu nie udało się mu zwyciężyć w U.S. Open, chociaż pięciokrotnie był w finale. Jego głównym powodem do dumy jest liczba zwycięstw w ramach PGA Tour. Pierwszą wygraną odniósł w 1936 r., a ostatnią w 1965 r., zwyciężając w sumie w międzyczasie jeszcze 80 razy. Jego 82 zwycięstwa są wciąż rekordem wszechczasów.

Kobiecy golf

Zapiski historyczne wskazują na to, że kobiety były zainteresowane golfem praktycznie od jego początków. W 1867 roku panie założyły własny klub – Ladies Golf Club of St. Andrews. 26 lat później powstała Ladies Golf Union, aby czuwać nad rozgrywkami w Wielkiej Brytanii oraz Irlandii. W Stanach Zjednoczonych kobiety zainteresowały się golfem w tym samym czasie, co mężczyźni. Rok po tym, jak John Reid stworzył pierwsze pole golfowe, grywał ze swoją żoną i jeszcze inną parą. Są to pierwsze zarejestrowane miksy w historii golfa.

Tak jak w przypadku mężczyzn, wczesna dominacja wśród kobiet także należała do Wielkiej Brytanii, jednakże z czasem Stany Zjednoczone zaczęły dochodzić do głosu. W 1932 roku ustanowiony Curtis Cup Match, zawody rozgrywane co dwa lata, w którym mierzyły się zespoły brytyjskie i amerykańskie. Pierwsze zwycięstwo odniosły Stany Zjednoczone.

Babe

Chociaż żeński golf nigdy nie osiągnął takiego poziomu popularności jak męski, to oczywiście wyróżnić można w nim gwiazdy. Pierwszą (i prawdopodobnie największą) była Mildred Didrikson Zaharias, lepiej znana pod pseudonimem Babe. Zaharias, uznawana jest przez wielu za najlepszą sportsmenkę w historii. Tytuł ten zawdzięcza swojej niezwykłej wszechstronności. Zdobyła dwa złote medale i jeden srebrny podczas Igrzysk Olimpijskich w Los Angeles w 1932 roku. Uprawiała także baseball, piłkę nożną, koszykówkę, spróbowała sił w narciarstwie i boksie.

W golfa zaczęła grać po Igrzyskach, a kilka lat później potraktowała tę dyscyplinę poważnie. Po zakończeniu II Wojny Światowej zwyciężyła w National Women’s Amateur Championship oraz British Ladies’ Championship. W 1950 r. 13 osób, w tym Zaharias, uformowało Ladies Professional Golfer’s Associaton. Podczas jej kariery powstały trzy ważne turnieje i wszystkie one zostały wygrane przez Babe – Western Open czterokrotnie, a Titleholders i U.S. Open trzykrotnie.

Arnie’s Army

Czas powrócić do męskiego tenisa. W 1929 r. w Pensylwanii urodził się Arnold Palmer. W 1954 r. wygrał U.S. Amateur Championship i przeszedł wówczas na zawodowstwo. Efekt? Czterokrotne zwycięstwo w Masters (najwięcej w historii), a także po razie w U.S. Open i British Open. Na każdy turniej przyciągał rzeszę swoich fanów, której został nadany przydomek: Arnie’s Army (Armia Arniego). W sumie wygrał 62 zawody w ramach PGA Tour.

Golden Bear i Black Knight

Sławie Palmera pomagała obecność dwóch wymagających rywali: Gary Playera oraz Jacka Nicklausa. Player pochodził z Republiki Południowej Afryki i przeszedł na profesjonalizm w 1953 r., a do PGA Tour dołączył w 1957 roku. Pierwsze ważne zwycięstwo odniósł w 1959 r. w Open Championship (w sumie zwyciężał w tych zawodach trzykrotnie). Dwukrotnie wygrał także w PGA Championship, a trzy razy w Masters. W 1956 r. skompletował w końcu Wielkiego Szlema, kiedy to okazał się najlepszy w U.S. Open. Jest jednym z ośmiu golfistów, którzy wygrali Masters co najmniej trzy razy – ostatni raz ta sztuka powiodła mu się w 1978 roku. Został nadany mu przydomek „ the Black Knight” (Czarny Rycerz), ponieważ zazwyczaj podczas zawodów ubrany był cały na czarno.

Jack Nicklaus, nazywany „the Golden Bear” (Złoty Niedźwiedź) z powodu budowy ciała i koloru włosów, przechodząc na sportową emeryturę uważany był przez wielu za najwybitniejszego golfistę wszechczasów. W przeciągu kariery wygrał w sumie 18 najważniejszych turniejów oraz 73 w ramach PGA Tour. Przeszedł na zawodowstwo w 1961 r. i w przeciągu roku wygrał już U.S. Open. Każdy z głównych turniejów wygrał przynajmniej trzykrotnie, stając się pierwszym w historii golfistą, który trzy razy skompletował Wielki Szlem. W U.S. Open zwyciężał cztery razy, w British Open trzy razy, a w PGA Championship pięć razy. Jednakże największe sukcesy odnosił w Masters – tutaj był najlepszy aż sześciokrotnie, ostatni raz wygrywając w 1986 roku. Zwycięstwo to było wielką sensacją, gdyż Nicklaus przez ostatnie 6 lat nie wygrał w żadnym głównym turnieju.

Zmiany

W 1968 r. PGA Tour, który dotąd był zarządzany przez PGA of America, wyłamał się i stał się osobną organizacją. Początkowo, zawodnicy uformowali własną grupę – Association of Professional Golfers. Szybko jednak ją opuścili, tworząc PGA Tournament Players Division, nazywaną później po prostu PGA Tour. Europa w 1972 r. doczekała się w końcu własnego PGA European Tour.

W 1974 r. powołano World Golf Hall of Fame, gdzie pierwszymi członkami zostali Patty Berg, Walter Hagen, Ben Hogan, Bobby Jones, Byron Nelson, Jack Nicklaus, Francis Ouimet, Arnold Palmer, Gary Player, Gene Sarazen, Sam Snead, Harry Vardon oraz Babe Zaharias.

W tym samym roku powstał kolejny turniej – The Tournament Players Championship, nazywany potem po prostu The Players Championship. Każdego roku rozgrywany jest na Florydzie. Nagrody tutaj są największe spośród wszystkich turniejów golfowych, mimo że nie należy on do Wielkiego Szlema. Do tej pory tylko Jack Nicklaus zdołał zwyciężyć w tych zawodach trzykrotnie.

World Golf Ranking

Wraz z powstawaniem coraz większej liczby turniejów, pojawił się problem z kwalifikacją zawodników na najważniejsze z nich, np. do zawodów w ramach Wielkiego Szlema. Dlatego w 1986 r. wprowadzono World Golf Ranking, w którym zawodnikom przyznawano punkty za poszczególne rozgrywki. Najlepsi golfiści według rankingu byli kwalifikowani do najważniejszych turniejów. Gwiazdą pod tym względzie w tamtych czasach był Greg Norman, który sześciokrotnie znalazł się na szczycie rocznego rankingu, chociaż tylko dwa razy wygrał British Open, a poza tym nie był najlepszy w żadnym innym głównym turnieju. W latach 1986-1997 na pierwszym miejscu rocznego World Golf Ranking meldowali się także Ballesteros, Ian Woosnam, Nick Price oraz Nick Faldo.

Tiger

Eldrick Woods urodził się w 1975 r. w Kalifornii. Jego ojciec Earl, uczył małego Eldricka grać w golfa od…drugiego roku życia. Woods był bardzo utalentowany i w już w 1996 r. przeszedł na zawodowstwo (wcześniej trzykrotnie wygrywając w U.S. Amateur Championship). Nadano mu przydomek „Tiger”, po tym jak sensacyjnie wygrał Master w 1997 roku. Trzy razy zdobył Wielkiego Szlema, wygrywając w sumie 14 głównych turniejów. Bez wątpienia był najlepszym golfistą początku XXI wieku. Woods zarobił więcej pieniędzy niż jakikolwiek inny golfista w historii.

Golf dzisiaj

Aktualnie w świecie golfa nie ma jednej wyróżniającej się postaci, takiej jak Jack Nicklaus czy Tiger Woods. Do najlepszych golfistów ostatnich lat należą Rory Mcllory, Jordan Spieth, Bubba Watson czy Jason Day. Ten ostatni jest obecnym liderem rankingu World Golf Ranking.

zdjęcia flickr.com

Tweet